به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی از علیرضا صدرا، استاد دانشگاه تهران در مورد دولت سازی در ایران است که در ادامه می خوانید؛

«دولت»، چه به معنای نظام سیاسی و چه هیئت حاکمه، قدمتی به پیشینگی مدنیت داشته و دارد. شرق و ایران با اختراع دولت؛ خاستگاه گذار بشریت از بدویت و ورود به مرحله مدنیت گردید. به همین سبب نخستین قدرتهای بزرگ و نخستین تمدنهای تاریخ‌ساز در اینجا شکل گرفته و از اینجاها برخاسته اند.

توجه  داشته باشیم هر گونه توسعه و پیشرفت مدنی و اختراعاتی که امروزه از ماشین، موشک، هواپیما و انرژی هسته ای تا رایانه، ماهواره و مریخ‌پیما و فناوری‌های برتر، در دامنه تمدن بشری تحقق یافته و مرهون اختراع تمدن است. اختراع تمدن نیز مدیون اختراع دولت می باشد. بدین ترتیب؛ دولت و تمدن، بزرگ‌ترین و سرنوشت ساز ترین اختراع بشری است.

اگر نبود دولت و تمدن، هیچ یک از این پیشرفت ها و اختراعات موضوعیت نداشته و کشف یا اختراع نشده و نمی شد. زادگاه این بزرگترین اختراع به گواه تاریخ صادق؛ شرق و ایران بوده است. گستردگی سرزمینی و تنوع اقلیمی(آب و هوایی)، تنوع قومی و اجتماعی در کنار موقعیت راهبردی و مواهب خدادادی این سرزمین، تمرکز دولت و حکومت متمرکز را ایجاب می کرد.

هوشمندی مردم این خطه در درک این معادلات و شناخت فرصتها و به منظور دفع تهدیدات این چنین نظام سیاسی سراسری با دولت مرکزی ایجاد ساخته و پذیرفت. حکومت مرکزی از پدرسالاری خانوادگی و خونی طایفگی تا پیرسالاری قومی و حتی پخته سالاری(نخبه سالاری) سیاسی و چه بسا نظامی و دفاعی، به شیوه شاهی منجر شد.

فرهمندی شاهی و شاه آرمانی، در این ملت و سرزمین در عین حال تا حدود زیادی از استبداد مطلقه به ویژه از خودکامگی آن می کاست، ولی حاکمان غالبا با رأی خویش و حول محور خود و به اصطلاح با خودرأی و خودمحوری کشور را حفظ و اداره می کردند. در این صورت به شکل استبداد صالح بود. همچنین حکومت نوعا یا غالبا به صورت سلطنتی مطلقه درآمده بود.

سلطنت شخصی، خانوادگی و خاندانی، ملوکی و موروثی اداره می شد. در آن رابطه مالک و مملوکی بود. در آن؛ مملکت، مَلک، مال و متعلق به ملک بوده و نه مردم یا ملت و مَلک، مالک آن محسوب می شد، حتی چه بسا مردم و ملت؛ مملوک بوده و به حساب می آمدند. معمولا مردم و ملت؛ خادم بوده و دولت؛ مخدوم به شمار می آمد، نه برعکس.

شدت استبداد سلطنتی و سلطنت استبدادی بسته به شرایط، مراحل روی کار آمدن و نیز شخصیت اشخاص حاکم، کم و زیاد می شد،